سکه بهار آزادی چیست؟
به تمامی سکه‌هایی که از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۷۰ ضرب شده‌اند، سکه بهار آزادی یا سکه طرح قدیم می‌گویند. در اولین سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، سکه‌های طلا منقش به نام حضرت علی (ع) و عبارت «بانک ملی ایران» در یک‌طرف و تصویر حرم امام رضا (ع) و عبارت «اولین بهار آزادی» در طرف دیگر ضرب شد. در آن زمان سکه ۲.۵ بهار و ۵ بهار هم با همین طرح وجود داشت.
سکه امامی چیست؟
بعد از فوت امام خمینی، سکه‌های یادبودی با تصویر امام ضرب شدند و عبارت «اولین بهار آزادی» هم به «بهار آزادی» تغییر کرد. یعنی کلمه «اوّلین» از آن حذف شد. بعد از آن، به جای بانک ملی، بانک مرکزی متولی ضرب این سکه‌ها شد. این سکه‌ها با نام امامی معروف شدند. به طور کلی، به سکه‌هایی که بعد از سال ۱۳۷۰ ضرب شده‌اند، سکه طرح جدید یا سکه‌ی امامی می‌گویند.
تفاوت سکه بهار آزادی و سکه امامی چیست؟
به تمامی سکه‌هایی که از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۷۰ ضرب شده‌اند، سکه بهار آزادی یا سکه طرح قدیم می‌گویند.
به سکه‌هایی که بعد از سال ۱۳۷۰ تاکنون ضرب شده‌اند، سکه طرح جدید یا سکه‌ی امامی می‌گویند.
این دو سکه از نظر وزن و عیار طلا هیچ فرقی با هم ندارند و فقط سال ضرب آنها متفاوت است. هر دو سکه امامی و بهار آزادی عیار ۹۰۰ و وزن ۸.۱۳ گرمی دارند.
عیار و وزن سکه امامی و بهار آزادی
سکه‌های امامی و بهار آزادی از نظر عیار و وزن هیچ تفاوتی با یگدیگر نداشته و در نهایت نبایستی در قیمت آنها تفاوتی وجود داشته باشد. عیار سکه تمام بهار آزادی (اعم از طرح قدیم و جدید)، مطابق با استاندارد بانک مرکزی و معادل ۹۰۰ در ۱۰۰۰ است. اگر از ۲۴ بخواهید بدانید، عیار سکه تمام بهار آزادی (قدیمی و امامی) ۲۱.۶ است که برای اینکه راحت‌تر در دهان بچرخد، می‌گویند عیارش ۲۲ است و وزن سکه امامی و بهار آزادی به شکل زیر است:
- وزن یک سکه بهار آزادی = یک سکه امامی طرح جدید = ۸ گرم و ۱۳۳ سوت = ۸.۱۳۳ گرم
- وزن نیم سکه بهار آزادی = ۴ گرم و ۰/۰۶۶ سوت = ۴.۰۶۶ گرم
- وزن ربع سکه بهار آزادی = ۲ گرم و ۰/۰۳۳ سوت = ۲.۰۳۳ گرم
تفاوت سکه طرح قدیم و سکه طرح جدید چیست؟
در بالا هم توضیح دادیم که پس از انقلاب اسلامی، سکه بهار آزادی به دو شکل ضرب و توزیع شد؛ یکی سکه بهار آزادی که از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۰ ضرب شده که به آن سکه طرح قدیم می‌گویند. تصویر یک روی این سکه، سه بار نام حضرت علی در داخل یک شش ضلعی نوشته شده. در زیر آن هم عبارت «بانک ملی ایران» دیده می‌شود. تصویر پشت سکه هم بارگاه امام رضا (ع) به همراه عبارت «نخستین بهار آزادی» است.
اما از سال ۱۳۷۰ ضرب سکه بهار آزادی با طرح جدید شروع شد که به سکه امامی معروف هستند. این نوع سکه که به عنوان سکه تمام طرح جدید در بازار عرضه می‌شود، تصویر یک طرف آن بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) و تصویر طرف دیگر آن هم بارگاه امام رضا (ع) است.
باید اشاره کنیم که برخلاف باور عموم مردم، سکه‌های طرح قدیم و سکه‌های طرح جدید هر دو متعلق به دوران پس از انقلاب هستند. این دو نوع سکه از نظر وزن و عیار هیچ تفاوتی ندارند و هر دو با عیار ۹۰۰ در هزار و وزن ۸٫۱۳۵۹۸ گرم ضرب شده‌اند.
انواع سکه طلا
ضرابخانه بانک مرکزی ایران، هر سال انواع سکه طلا را ضرب و از طریق بانک‌های عامل یا صرافی‌های مجاز به بازار عرضه می‌کند. این سکه‌ها به صورت خرد یا عمده و به قیمت روز خریدوفروش می‌شوند. این سکه‌ها شامل موارد زیر هستند:
- تمام سکه بهار آزادی (طرح قدیم)، سال ضرب ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۶ با عیار ۹۰۰ و وزن ۸.۱۳ گرمی
- تمام سکه بهار آزادی (طرح جدید-امامی)، سال ضرب ۱۳۸۶ با عیار ۹۰۰ و وزن ۸.۱۳ گرمی
- نیم سکه بهار آزادی (طرح قدیم)، سال ضرب ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۶ با عیار ۹۰۰ و وزن ۴.۰۷ گرمی
- ربع سکه بهار آزادی (طرح قدیم)، سال ضرب ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۶ با عیار ۹۰۰ و وزن ۲.۰۳ گرمی
- سکه یک گرمی بهار آزادی، سال ضرب ۱۳۹۰ به بعد با عیار ۹۰۰ و وزن ۱.۰۱ گرمی
در بین انواع سکه‌های بهار آزادی، سکه یک گرمی از سال ۱۳۹۰ به بعد ضرب شده و به همین دلیل کمتر بین مردم معروف است. دلیل اینکه بانک مرکزی چنین سکه‌ای ضرب می‌کند، کاهش قدرت خرید مردم است. در سال‌های اخیر بیشتر مردم برای هدیه دادن به خرید سکه پارسیان روی آورده بودند. به همین خاطر، بانک مرکزی تصمیم گرفت تا سکه‌ای جدید ضرب کند که عیار بیشتری نسبت به سکه پارسیان دارد (عیار سکه یک گرمی ۲۲ است در حالی که عیار سکه‌ی پارسیان ۱۸ است.) تا به این ترتیب، پاسخگوی نیاز افرادی باشد که خواهان سکه یک گرمی با قیمت مناسب‌تر و عیار بیشتر هستند.
بد نیست اشاره کنیم در قدیم، یعنی سال ۱۳۵۸ سکه‌ها پنج بهار آزادی نیز ضرب شدند که ضرب آنها محدود به همان سال است و پس از آن دیگر ضرب و وارد بازار نشدند.
